.

De Podiumkunst.net knowledge graph: Het hart van de digitale infrastructuur die podiumkunst-collecties samenbrengt

Podiumkunst.net werkt toe naar een digitaal platform waarin het Nederlandse podiumkunst-erfgoed samenkomt. Dit platform wordt gedefinieerd als de verbindende ‘bruikbaar’-laag van de data, zoals beschreven in de DERA. Om dit digitale platform te kunnen maken, is een goede digitale infrastructuur nodig. Deze infrastructuur omvat afspraken en technische voorzieningen die het voor elke podiumkunsten-instelling met een archief of collectie mogelijk maakt om aan te sluiten bij het digitale netwerk. Het hart van deze digitale infrastructuur wordt gevormd door de Podiumkunst.net knowledge graph: het netwerk van verbonden digitale collectiedata uit de collecties binnen het podiumkunst-veld. 

De drie lagen van data binnen het podiumkunst-erfgoed

Podiumkunst.net knowledge graph

De Podiumkunst.net knowledge graph bestaat uit een verzameling van verbonden collecties. De collectiedata wordt daarbij niet naar een centrale repository overgeheveld, maar blijft bewaard bij de bron en daarmee bij de oorspronkelijke beheerder van de collectie. De Podiumkunst.net knowledge graph is dus in hoge mate decentraal. Zodra collectiedata aan  de Podiumkunst.net knowledge graph is verbonden kan de beheerder de eigen collectiedata op haar website plaatsen en de relatie met andere collecties zichtbaar maken middels bijvoorbeeld een widget die Podiumkunst.net beschikbaar maakt. De optie om een centraal portal te ontwikkelen wordt in een later stadium onderzocht.

Verbinden, structureren en aansluiten

Voorafgaand aan het ontwerp van de digitale infrastructuur heeft Podiumkunst.net met tien organisaties uit het podiumkunst-veld gesproken: Stichting Omroep Muziek, Muziekweb, Allard Pierson, Beeld & Geluid, DEN, Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE), Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten (DIP), Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD), LIMA en PublicSpaces. Wat willen zij nou eigenlijk zien op een digitaal platform dat podiumkunst-erfgoed samenbrengt? De wensen zijn duidelijk: Het verbinden van collecties, het structureren van data en het aansluiten bij bestaande ontwikkelingen. 

Verbinden

Een veelgehoorde wens is het verbinden van collecties. Daarbij wordt ook nagedacht of en hoe Podiumkunst.net kan fungeren als een algemene zoekfunctie voor de podiumkunsten. Hierdoor zou de informatie beschikbaar worden gemaakt voor verschillende soorten publiek: van onderzoekers tot particuliere geïnteresseerden. 

Structureren

Daarnaast wordt momenteel informatie uit collecties beschreven op een manier die per organisatie verschilt. Standaardisatie daarin werd als wens meegegeven door meerdere van de gesproken organisaties. Om dat te realiseren is het noodzakelijk een gedeelde bron aan te wijzen waar de standaarden worden beheerd om zo de eenduidigheid in definities te waarborgen.

Aansluiten

Tot slot hoeft het wiel niet opnieuw te worden uitgevonden als we aansluiten bij bestaande ontwikkelingen. Denk aan de DERA-principes, maar ook aan bestaande (pilot)projecten en tools van en voor grotere en kleinere podiumkunst-instellingen. En ook de erfgoed-brede standaarden die al ontwikkeld zijn door het NDE zijn voor de digitale infrastructuur zowel bruikbaar als belangrijk om steeds bij te blijven aansluiten. Onder andere via het Datasetregister, dat nu bij het Nationaal Archief is belegd. 

Op basis van de gesprekken met de genoemde organisaties en andere collectiebeheerders en belanghebbenden zijn negen architectuurprincipes voor het digitale platform geformuleerd. Deze principes moeten ervoor zorgen dat we eenduidigheid creëren in de wijze waarop verschillende deelnemers en collecties met elkaar verbonden worden, zodat oplossingen niet complexer worden dan nodig. Dat komt stabiliteit, toepasbaarheid en betaalbaarheid ten goede.

Architectuurprincipes Podiumkunst.net

Een uien-model van metadata voor de podiumkunsten

De algemene principes voor de beoogde digitale infrastructuur steunen zich dus op de architectuur, die zich weer steunt op de wensen uit het podiumkunst-veld. Het conceptuele deel voor de infrastructuur, de knowledge graph die het allemaal mogelijk gaat maken, wordt gebaseerd op het RDA-model. De implementatie van dit model is opgebouwd vanuit de zogenaamde WEMI-structuur, waarin onderscheid wordt gemaakt tussen Werken, Expressies, Manifestaties en Items. Hieraan zijn diverse andere objecttypen gerelateerd (zoals Personen, Plaatsen, Tijdsspannes en – meer generiek – ‘Dingen’ (Res) en aanduidingen (Nomen)).

RDA bestaat uit een eenvoudige hiërarchie van klassen. Aan deze klassen zijn eigenschappen toegekend, vanuit een (complexe) structuur van properties en subproperties waarin de klassenhiërarchie doorklinkt. Relaties tussen klassen zijn vastgelegd als property bij het beginpunt van de relatie. Uit de definitie wordt het eindpunt dan duidelijk.

RDA-model hiërarchie

Ondanks de rijke hiërarchie en de hoeveelheid properties die RDA kent (meer dan 4.000), is het model niet allesomvattend. De property-/subproperty-structuur die RDA hanteert, biedt ruimte om Podiumkunst.net-specifieke properties op de juiste plek in de hiërarchie toe te voegen, als subproperties van RDA-properties. Deze PK.net-properties vormen als het ware een schil om de kern van RDA-properties. Voor sommige relaties kan bijvoorbeeld de wens bestaan om die, in de context van de podiumkunstensector, specifieker te maken. Zo kent RDA de relatie ‘is muziek voor werk’, maar niet de specifiekere aanduiding ‘is muziek voor dans’. Een dergelijke, specifiekere property is – als subproperty van ‘is muziek voor werk’ – kandidaat om in de PK.net-schil te worden opgenomen. 

RDA uien-model voor Podiumkunst.net

Met deze digitale infrastructuur werkt Podiumkunst.net toe naar haar voornaamste doel; het verbinden van de schatkamers van de Nederlandse podiumkunsten en deze open stellen voor makers, onderzoekers en liefhebbers. Wil jij meer weten over het digitale platform? Raadpleeg dan één van de volgende bronnen:

door Laura Schotte